http://uyghur.people.com.cn دىيارىمىزدا نەۋرۇز (3-سان)
نەۋ باھاركەلدى خۇشپۇراق چېچىپ، ئۈمىد بىخلىرىنى دىللارغا تېرىپ
تۈركىي مىللەتلەر ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدىغان باشقا خەلق تۈركۈملىرى قاتارىدا روزى ھېيت بىلەن قۇربان ھېيتنى ئەنئەنىۋىي ئايەم سۈپىتىدە ئۆتكۈزۈپ كېلىۋاتقىلى 1400 يىلدىن ئاشتى. قۇمۇل ئۇيغۇرلىرى شامان دىنى ۋە بۇددا دىنىنىڭ تەسىرىگە ئەڭ كۆپ ئۇچرىغانلىقى، ئىسلام دىنىنىڭ قەشقەر قاتارلىق جايلاردىن 600 يىلچە كېيىن قوبۇل قىلىنغانلىقى، باشقا يۇرتلاردىكى ئۇيغۇرلارغا قارىغاندا موڭغۇللارنىڭ ھۆكۈمرانلىقى ئاستىدا ئەڭ ئۇزۇن تۇرغانلىقى، مىلادى 1697- يىلدىن 1930- يىلغىچە جەمئىي 233 يىل ھۆكۈم سۈرگەن قۇمۇل ۋاڭلىقى دەۋرىدە ئاساسەن بېكىنمە ھالەتتە ياشىغانلىقى قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن قۇمۇللۇقلار ياشاش ئۇسۇلى، ئۆرپ- ئادەت، يېمەك- ئىچمەك، كىيىم- كېچەك، پىسخىك خۇسۇسىيەت ... جەھەتلەردە ئۆزگىچە ئەنئەنىلەرنى ياراتقان ھەم داۋاملاشتۇرۇپ كەلگەن. مەيلى باشقا رايونلاردىكى ئۇيغۇرلار بولسۇن ياكى قۇمۇل ئۇيغۇرلىرى بولسۇن، روزى ھېيت بىلەن قۇربان ھېيتنى بىر يىلدىكى ئىككى چوڭ ئايەم دەپ قاراپ، بىر قاتار تەييارلىقلار بىلەن كۈتۈۋالىدۇ ۋە ئىككىلا ئايەمنى ئۆز خاسلىقلىرى ئاساسىدا ئۆتكۈزىدۇ. ئۇنداقتا ئۇيغۇرلار ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلىشتىن ئىلگىرى بايرام ئۆتكۈزمەيتتىمۇ؟ بۇ ئەستايىدىل ئويلىنىشقا تېگىشلىك ماھىيەتلىك مەسىلە، ئۇيغۇر قاتارلىق تۈركىي مىللەتلەر ئىسلام دىنى ئاساسىدا بارلىققا كەلگەن روزا ھېيت، قۇربان ھېيتلارنى ئۆتكۈزۈشكە ئۆتۈشتىن ئىلگىرى ئۇلارنىڭ بۇ ئايەملەردىنمۇ داغدۇغىلىق ئۆتكۈزۈلىدىغان، مەزمۇن- خاسىيەتلىرى تېخىمۇ مول بىر بايرىمى بولغان، ئۇ بولسىمۇ نورۇز بايرىمىدۇر!
باھار ئەلچىسى
تەتقىقاتچىلار نورۇز بايرىمىنى «ئەنئەنىۋىي مىللىي بايرام، ئەمگەك بايرىمى، ئىناقلىق بايرىمى، ساۋابلىق بايرىمى، قۇتلۇق بايرام، تەبىئەت بايرىمى» دېگەندەك ناملاردا سۈپەتلەپ ھەم تەرىپلەپ كەلدى. ھازىر بىرقەدەر ئومۇملاشقىنى بولۇۋاتىدۇ. مەن بۇنى ماھىيەتكە تېخىمۇ يېقىنلاشتۇرۇپ، «نورۇز - روھىيەت بايرىمى» دەپ ئاتاشنى خوپ كۆردۈم.
نورۇز ھەققىدە
 «نورۇز نوقۇل تەبىئەت بايرىمىلا ئەمەس، ئۇ خېلى ئۇزاق بىر زامان قۇياشقا، ئوتقا، يورۇقلۇققا بولغان دىنىي ئېتىقاد تۈسىنىمۇ ئېلىپ كەلدى. بۇ زارائاسترىزمدىن ئىلگىرى قۇياشقا چوقۇنۇش - تەبىئەت ئىلاھچىلىقى شەكلىدە زارائاسترىزمدىن كېيىنكى ئاخرومازداغا سىغىنىش - دىنىي ئىلاھىيەتچىلىك شەكلىدە ئىككى باسقۇچنى بېشىدىن ئۆتكۈزدى» (ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن). كۆك مەشرىپى ئەڭ قەدىمكى ئېتنىك مەدەنىيەت بەلگىلىرىنىڭ بىرى. ئۇ زۇلقەرنەيىن شەرققە يۈرۈش قىلمىغان دەۋرلەردىلا بارلىققا كەلگەن. «مەشرەپ» بايراملىرىمۇ بۇندىن ئىلگىرىلا بار ئىدى.
نورۇزنىڭ خاسىيىتى ۋە ئۆتكۈزۈلىدىغان پائالىيەتلىرىنىڭ مەزمۇنلىرىنى مۇجەسسەملەپ، ئۇنى «روھىيەت بايرىمى» دېسەك تامامەن بولىدۇ. نورۇزدا ھەرخىل سورۇنلار تۈزۈلۈپ، ئومۇمىي خەلق سەيلىسى بولىدۇ. ① نورۇزدا ناغرا- سۇنايلار چېلىنىپ، شەھەر- بالىق ۋە يېزا- سەھرالار بايرام كەيپىاتىغا كىرگۈزۈلىدۇ؛ ② كىشىلەر شەخسىي تازىلىق ۋە مۇھىت تازىلىقى قىلىدۇ. بۇ «ئارىخ توقۇ» دەپ ئاتىلىدۇ؛ ③ سوغۇق قوغلاش، ئىللىق ئاپتاپ- باھارنى كۈتۈۋېلىش پائالىيەتلىرى ئېلىپ بېرىلىدۇ؛ ④ كىشىلەر بىر- بىرىنى يوقلىشىدۇ، ئىگە- چاقىسىز، قېرى- چۆرىلەر ۋە يېتىم- يېسىرلارنىڭ كۆڭلى ئاۋۇندۇرۇلىدۇ. قەبرە باشلىرىدا دۇئا- تىلاۋەت قىلىنىدۇ؛ ⑤ نورۇز ئېشى ئېتىلىدۇ؛ ⑥ نورۇز سەيلىسى ئۆتكۈزۈلىدۇ؛ ⑦ تۈرلۈك تەنتەربىيە پائالىيەتلىرى ئۆتكۈزۈلىدۇ؛ ⑧ يۇرت- يۇرتلاردا نورۇز مەشرىپى بولىدۇ؛ ⑨ كىشىلەر ئارا ياخشى تىلەكلەر تىلىنىپ مېھرىبانلىق تەرغىپ قىلىنىدۇ. كىشىلەر تەڭرىدىن بەرىكەت، ئاسايىشلىق تىلەيدۇ، زىددىيەت- ئارازلىقلار تۈگىتىلىپ، ئارىسىغا سوغۇقچىلىق چۈشكەن كىشىلەر ۋە ئەر- خوتۇنلار «ئۆتكەنگە سالىۋات» دەپ ئەپلىشىپ قالىدۇ.

نورۇز بايرىمى بارلىق كىشىلەر روھىي ئازادىلىككە، خۇشاللىققا چۆمۈلىدىغان، كونا يىلنى ئۇزىتىپ، يېڭى يىلنى كۈتۈۋالىدىغان روھىيەت بايرىمىدۇر. قۇمۇل ئۇيغۇرلىرى بۇ بايرامنى «كۆك مەشرىپى» سارا خەتمە (توغرىسى «زارا خەتمە») دېگەن ناملاردا ھازىرغىچە داۋاملاشتۇرۇپ كەلمەكتە. كىشىلەر مەسچىت ۋە ئۆي- ئۆيلەردە «نورۇز ئېشى» (ئۈندۈرمە) تەييارلاپ، «نەزىر» نامىدا نورۇزنى تەبرىكلەيدىغان ئادەت 80- يىللارغىچە داۋاملىشىپ كەلگەنىدى. يېقىنقى يىللاردا بۇ ئەنئەنە ئۇنتۇلۇپ، «كۆك مەشرىپى» لا ئانچە- مۇنچە داۋاملىشىپ كېلىۋاتىدۇ. تارىخى ئۇزۇن، ئىجتىمائىي ئەھمىيىتى زور، مەزمۇن خاسىيەتلىرى مول بۇ پائالىيەتلەرنى داۋاملاشتۇرۇش ھەم ئەۋلادلارغا يەتكۈزۈش تولىمۇ زۆرۈر. بۇ خاسىيەتلىك «روھىيەت بايرىمى» نى ئەۋلادسېرى داۋاملاشتۇرۇش بىزنىڭ ھەم كېيىنكى ئەۋلادلارنىڭ ۋىجدانىي بۇرچى. نورۇز بايرىمى ئىلگىرىكى زامانلاردا ھەپتە ئون كۈن ئۆتكۈزۈلگەن بولسا، ھازىر ئاساسەن 3- ئاينىڭ 21- كۈنى بىر كۈنلا ئۆتكۈزۈلۈۋاتىدۇ. نورۇز تەتقىقاتى ۋە تەشۋىقاتى چوڭقۇر ھەم ئىلمىي بولمىغانلىقتىن، نورۇز بايرىمى ئادەتتىكى كۈنلەردەكلا ئۆتۈپ كېتىۋاتىدۇ. تەتقىقات ۋە تەشۋىقات چوڭقۇرلاشسا، نورۇز بايرىمى ھەقىقىي ماھىيىتى بويىچە باشقىدىن ھاياتىي كۈچىنى، تارىخىي قىممىتىنى نامايان قىلىدۇ.
ئابلىز ئۆمەرھاجى
 ئاپتور: «قومۇل گېزىتى» ئىدارىسىدە
دىيارىمىزدا نورۇز
بۇ يىللىق نورۇز بايرىمى ئالدىنقى يىللاردىكىدىن مول مەزمۇنلۇق بولدى، مۇشۇ ئاينىڭ 19 – كۈنى ۋە 20 – كۈنلىرى قومۇل شەھىرىنىڭ قارادۆۋە بازىرىدا، شەھەر ئىچى يېزىسىنىڭ جىگدە قۇدۇق كەنتى، پائۋانتۇر بازىرىنىڭ غولئېرىق كەنتى، غەربىي ئۆستەڭ ئىش باشقارمىسى ئارا ئاقيەر كەنتى ۋە راھەتباغ يېزىسىنىڭ بۇرو، دۆشتۇر، قاراتال قاتارلىق كەنتلىرىدە قىزىقارلىق نورۇز پائالىيەتلىرى ئۆتكۈزۈلدى. بۇ يىلقى نورۇز پائالىيەتلىرىدە مول مەزمۇنلۇق سەنئەت نومۇرلىرى كۆرسىتىلگەندىن باشقا، يەنە ئارغامچا تارتىشىش، چېلىش، ئېشەك بەيگىسى، قۇم دۆۋىسىگە يامىشىپ چىقىش، توخۇ سوقۇشتۇرۇش، قوشقار سوقۇشتۇرۇش قاتارلىق قىزىقارلىق ئاممىۋى پائالىيەتلەرمۇ ئۆتكۈزۈلۈپ، ئاممىنىڭ مەنىۋى تۇرمۇشى بېيىتىلدى. پائالىيەتتە نورۇز ئېشى ـئۈندۈرمە)، يارما، پولۇ قاتارلىق ئەنەئەنىۋى تاماقلار ئېتىلدى.

خەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 24-مارت بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: ئەخمەتجان ھوشۇر خەۋىرى، فوتوسى: ھەر يىلى 3-ئاينىڭ 21-كۈنى مۇسۇلمان قېرىنداشلارنىڭ ئەنئەنىۋى نەۋرۇز بايرىمى كۈنى. مۇشۇ مۇناسىۋەت بىلەن كورلا شەھىرىنىڭ يېڭىشەھەر يېزا مەركىزى مەكتەپتىكى ئوقۇتقۇچى، ئوقۇغۇچى ۋە ئىشچى-خىزمەتچىلەر مەركىزى باشلانغۇچ مەكتەپ مەيدانىدا «مەرىپەت بۆشۈكىدە نەۋرۇز مەشرىپى» پائالىيىتى ئۆتكۈزدى. پائالىيەتكە كورلا شەھىرىنىڭ پېشقەدەم شەھەر باشلىقى مىجىت ھەسەن ئاكا، جۇڭگو يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ، جۇڭگو ئۇيغۇر تارىخىي مەدەنىيىتى تەتقىقات جەمئىيىتىنىڭ، جۇڭگو ئاز سانلىق مىللەت يازغۇچىلىرى ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ، شىنجاڭ يازغۇچىلار جەمىيىتىنىڭ ئەزاسى، بايىنغولىن ئوبلاستلىق يازغۇچىلار جەمىيىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، كروران ژورنىلىنىڭ باش مۇھەررىرى ئۆمەر مۇھەممەد ئىمىن (كروران)، كورلا شەھەرلىك مائارىپ ئىدارىسى مەسئۇللىرى، كورلا شەھەرلىك مائارىپ تەتقىقات مەركىزىدىكى مۇناسىۋەتلىك خادىملار، كورلا شەھىرىنىڭ ھەرقايسى يېزا، بازارلىرىدىكى مەكتەپ مۇدىرلىرى، شەھەرلىك ج خ ئىدارىسى، يېڭىشەھەر يېزىلىق ساقچىخانا ۋەكىللىرى، كورلا شەھىرى يېڭىشەھەر يېزا يېڭىشەھەر كەنت 1-گۇرۇپپىدا ئولتۇرۇشلۇق يەككە تىجارەتچى مۇھەممەد تۇرسۇن، يېڭىشەھەر كەنت 2-گۇرۇپپىدا ئولتۇرۇشلۇق ۋەتەنپەرۋەر دىنىي زات مەخسۇم روزى، مائارىپنى قوللىغۇچى ئىلغار شەخسلەر، ۋە ئاتا-ئانىلار ۋەكىللىرى ئالاھىدە تەكلىپ بىلەن قاتناشتى. ھەمدە ئۇلار مەكتەپتىكى بارلىق ئوقۇتقۇچى-ئوقۇغۇچى ۋە ئاتا-ئانىلارغا نەۋرۇز سالىمىنى يەتكۈزۈش بىلەن بىرگە، نەۋرۇزغا ئاتاپ يازغان «نەۋرۇزنامە» لىرىنى ئوقۇپ بەردى. ئوقۇتقۇچى-ئوقۇغۇچىلار بىر تەرەپتىن نەۋرۇز شاتلىقىغا چۆمۈپ خۇشال-خۇرام ناخشا ئېيتىپ، ئۇسۇل ئوينىغاچ نەۋرۇز ئېشىغا ئېغىز تەگدى.

21-مارت، بۈگۈر ناھىيەسىنىڭ 11 يېزا، بازىرى سوخۇ يېزىسىغا جەم بولۇپ، 15-قېتىملىق نورۇز بايرىمىنى تەبرىكلىدى. بۇ قېتىمقى نورۇز بايرىمى پائالىيىتىگە ناھىيەلىك تۆت بەنزىدىكى ئاساسىي رەھبەرلەر، ناھىيەگە قاراشلىق ئىدارە-ئورگان خادىملىرى، 11 يېزا، بازاردىن 500 دىن ئارتۇق تەنھەرىكەتچى قاتناشتى. پائالىيەتتە ئەدەبىيات-سەنئەتچىلەر بەدىئىيلىكى يۇقىرى، مول مەزمۇنلۇق ئەدەبىيات-سەنئەت ئويۇنلىرىنى كۆرسىتىش، تەشۋىقات تاختىيى، ئۇزۇن چاچلىقلارنى باھالاش، قوچقار، خوراز سوقۇشتۇرۇش، ئارقان تارتىشىش، تەپكۈچ، چېلىشىش قاتارلىق تۈرلەر بويىچە مۇسابىقىلەشتى، دېھقان قول ھۈنەرۋەنچىلەر ئۆزلىرى ياسىغان مەدەنىي مىراس بۇيۇملىرىنى، كەشتىچى ئاياللار ئۆزلىرى كەشتىلىگەن كەشتە بۇيۇملىرىنى كۆرگەزمىگە قويدى، ئۇندىن باشقا ئون مىڭدىن ئارتۇق تاماشىبىن بۇ پائالىيەتكە قاتنىشىپ، بايرام شاتلىقىغا چۆمدى.

زىمىستان قىش ئاخىرلىشىپ، پارلاق باھار باشلانغان، كونا يىلنىڭ ئورنىنى يېڭى يىل ئېلىپ، پۈتكۈل مەۋجۇدات باھار خۇشاللىقىغا چۆمگەن خاسىيەتلىك كۈنلەردە قاشتېشى يۇرتى خوتەننىڭ قارىقاش ناھىيەسى قاراساي يېزىسىدا نورۇز بەزمىسى ئۆتكۈزۈلدى، ھەر مىللەت ئاممىسى بىرلىكتە ناخشا-ئۇسسۇل ئويناپ، نورۇز ئېشى ئىچىپ، ناھايىتى قىزغىن كەيپىياتتا بىزنىڭ ئەنئەنىۋى بايرىمىمىز نورۇز بايرىمىنى كۈتۈۋالدى.

خەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 24-مارت بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: ئىختىيارىي مۇخبېر روزىھاجى نەزەر، تۇرغۇن ئابلىز خەۋىرى، فوتوسى: قەشقەر 3-دىۋىزىيە پەيزىۋات باش مەيدان ئوتتۇرا مەكتىپىدە 1200نەپەر ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى ئەدەبىيات-سەنئەت نومۇرلىرىنى كۆرسىتىش ئارقىلىق مۇسۇلمانلارنىڭ ئەنئەنىۋى بايرىمى نورۇز بايرىمىنى قىزغىن تەبرىكلىدى.


3-نۆۋەتلىك ئاپتونوم رايون بويىچە ئېلىپ بېرىلغان تەكلىپلىك بوكس مۇسابىقىسى كورلا شەھەر يېڭىشەر يېزا مەركىزى مەكتىپىدە ئۆتكۈزۈلدى
 خەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 24-مارت بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: كورلا شەھەر يېڭىشەھەر يېزىسىنىڭ 3-نۆۋەتلىك ئاپتونوم رايون بويىچە ئېلىپ بېرىلغان تەكلىپلىك بوكس مۇسابىقە پائالىيىتى 3-ئاينىڭ 21-كۈنى چۈشتىن كېيىن يېڭىشەھەر يېزا مەركىزى مەكتىپىدە ئۆتكۈزۈلدى
  ئالدى بىلەن يېڭىشەھەر يېزا مەركىزى مەكتىپىنىڭ مۇدىرى ئەنۋەرجان ياسىن بۇ مەكتەپنىڭ بوكس كاماندىسىنىڭ ئۈچ يىلدىن بۇيانقى قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىلىرىنى تەپسىلى ئوتتۇرىغا قويۇپ ئۆتتى. ھەمدە بوكس كاماندىسىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە تەرەققىياتىغا ياردەم بەرگەن يېڭىشەھەر يېزىلىق پارتكوم، خەلق ھۆكۈمىتىگە، تەنتەربىيە ئوقۇتقۇچىلىرى ۋە تىرېنېرلارغا، قوشنا كۇلۇبلارغا، ۋە پەرزەنتلەرنى تەربىيەلەشكە ئالاھىدە كۈچ چىقارغان ئاتا-ئانىلارغا، ۋەتەنپەرۋەر تىجارەتچىلەرگە چىن كۆڭلىدىن رەھمەت ئېيتىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. پائالىيەتكە ئاقسۇ ۋىلايەتلىك كۈچتۈڭگۈرلەر بوكس چېنىقىش كۇلۇبىنىڭ مەسئۇلى پەرھاتجان، كورلا شەھەرلىك ئەركىن چېنىقىش كۇلۇبىنىڭ مەسئۇلى ئەركىنجان نامان، كورلا شەھەر باھادىرلار چېنىقىش كۇلۇبىنىڭ مەسئۇلى ئابلەتجانلار، ئالاھىدە تەكلىپ بىلەن قاتناشتى، ھەمدە بۇ كۇلۇبتا تەربىيەلىنىۋاتقان كىچىك بوكس ماھىرلىرى يېڭىشەھەر يېزا مەركىزى مەكتىپىدە تەربىيەلىنىۋاتقان بوكس ھەۋەسكارلىرى، ۋە بايىنغولىن ئوبلاستىنىڭ ھەرقايسى يېزا، بازارلىرىدىن كەلگەن 53 نەپەر بوكس ھەۋەسكارلىرى نەق مەيداندا ئۆز ماھارىتىنى كۆرسەتتى، كورلا شەھەرلىك ئەركىن چېنىقىش كۇلۇبى، ۋە باھادىرلار چېنىقىش كۇلۇبىدىكى بوكس ھەۋەسكارلىرى بىر قانچە مەيدان بوكس ماھارىتى، ۋە ئەركىن مۇشتلاش ماھارەتلىرىنى كۆرسىتىپ بېرىپ، كەڭ تاماشىبىنلارنىڭ قىزغىن ئالقىشىغا ئېرىشتى. ئاخىرىدا تىرېنېرلارنىڭ ئادىل باھالاپ چىقىشى نەتىجىسىدە، 40 نەپەر بوكس ماھىرىنى ماددىي بۇيۇم بىلەن مۇكاپاتلىدى. ھەمدە كورلا شەھىرى يېڭىشەھەر يېزا يېڭىشەھەر كەنت 1-گۇرۇپپىدا ئولتۇرۇشلۇق يەككە تىجارەتچى مۇھەممەد تۇرسۇن، يېڭىشەھەر كەنت 2-گۇرۇپپىدا ئولتۇرۇشلۇق ۋەتەنپەرۋەر دىنىي زات مەخسۇم روزىلار بوكس ھەۋەسكارلىرىنىڭ بۇندىن كېيىنكى بوكسچىلىق ئىشلىرىنىڭ يەنىمۇ تەرەققىي قىلىشىغا تىلەكداشلىق بىلدۈرۈپ، 10 مىڭ يۈەن نەق پۇل بىلەن مۇكاپاتلىدى. ئەنۋەرجان ياسىن مۇخبىرغا: بۇندىن كېيىن دەرسخانا ئوقۇتۇشىنى چىڭ تۇتۇش بىلەن بىرگە، ئوقۇغۇچىلارنىڭ جىسمانىي ساپاسى، ۋە ئەقلىي ساپاسىنى ياخشىلاپ، مەكتىپىمىزنىڭ بوكس كوماندىسىدىكى ئوقۇغۇچىلار سانىنى كۆپەيتىپ، كەلگۈسى ئەۋلادلار ئۈچۈن، مەكتەپنىڭ بوكس ئىشلىرىنىڭ يەنىمۇ تەرەققىي قىلىشى ئۈچۈن كۈچ چىقىرىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. كورلا شەھەر يېڭىشەھەر يېزا مەركىزى مەكتىپىدىن: ئەخمەتجان ھوشۇر خەۋىرى، فوتوسى

نەشىر ھوقۇقى خەلق تورىغا مەنسۇپ

eamil: uyghur@people.cn 010- 6536 8367/ 65
Copyright © 1997-2009 by www.people.com.cn. all rights reserved
چوققىغا قايتىش